Najpoznatiji gitarista prošlog vijeka, zapisan u kolektivnom sjećanju kao guru jednog vremena obilježenog rok muzikom i protivljenjem svemu tradicionalnom, umro je 18. septembra 1970. Živio je samo 27 godina, ali intenzivno, punim plućima od zore do zalaska sunca, od trijumfa u Montereju i Vudstoku do posljednjih dana u samoći. Iako je njegova karijera trajala samo četiri godine, unijela je revolucionarne promjene u sviranju, a nakon Hendriksove smrti promijenilo se sve što se dotad mislilo o električnoj gitari – njegovim sviranjem počela je istorija roka. Iako nije bio politički aktivista, Hendriksova muzika postala je prepoznatljiv simbol pokreta protiv Vijetnamskog rata, težnje za mirom i hipi pokreta, a odlazak na njegove koncerte smatrao se svojevrsnom političkom izjavom. “Muzika polako ali sigurno postaje duhovna stvar na koju će ljudi uskoro morati da se oslanjaju kako bi im donijela mir i zadovoljstvo. Muzika je mnogo više od politike koja je velika scena egoista. Tek kada moć ljubavi pobijedi ljubav prema moći, svijet će saznati kako izgleda mir.”
Muzika je mnogo više od politike koja je velika scena egoista. Tek kada moć ljubavi pobijedi ljubav prema moći, svijet će saznati kako izgleda mir
SMISAO POSTOJANJA Džoni Alen Hendriks rođen je 27. novembra 1942. godine u Sijetlu. Roditelji, Džejms Alen Hendriks i Lusila Džeter, imali su još četvoro mlađe djece: dva sina, Leona i Džozefa, i dvije kćeri, Kejti i Pamelu. Kada je imao tri godine otac mu je promijenio ime u Džejms Maršal. Mali Džejms djetinjstvo je proveo u siromašnoj četvrti, a porodica je bila obilježena zdravstvenim problemima djece: Kejti je rođena slijepa, a Pamela i Džozef imali su problema sa psihičkim razvojem. Kao devetogodišnjak povjeren je na čuvanje baki s očeve strane: Nora Rouz Mur brinula se o Džimiju čiji su se roditelji razveli. Prema nekim izvorima, država je Džimijevim roditeljima oduzela pravo na brigu o djeci, jer nisu bili u stanju da se brinu za njih zbog besparice i majke zavisne od alkohola, a jedina svijetla tačka njegovog djetinjstva bila je porodična prijateljica Ernestina Benson, koja je nagovorila Džimijevog oca da mu kupi prvu električnu gitaru.
View this post on Instagram
Mada je prve akorde naučio prije polaska u osnovnu školu, imao je 11 godina kada je dobio prvu akustičnu gitaru. Bila je polovna i koštala samo pet dolara, ali Džimiju to nije smetalo. Otac je znatno uticao na razvijanje Džimijeve ljubavi prema muzici, zahvaljujući bluz i džez pločama sa legendama kao što su B.B. King, Robert Džonson, Mudi Voters… Džimi nije prestajao da svira, nije se odvajao od gitare ni kada je odlazio u kupatilo, a kada je spavao držao ju je pored sebe u krevetu. Kada mu je otac kupio električnu gitaru bio je to najljepši dan u njegovom životu – otkrovenje smisla postojanja. Imao je 15 godina. Džimi je bio ljevoruk, a gitara za dešnjaka, te ju je prilagodio sebi okrenuvši žice i naučio tako da svira, što je nastavio tokom cijele karijere. Sa 16 je osnovao prvi školski bend, a školu ubrzo napustio i nikada nije maturirao. Godine 1961. odlazi u vojsku, već naredne je napustivši zbog povrede koju je dobio skačući s padobranom.
View this post on Instagram
NAJDUŽI NASTUP U KARIJERI Nakon povratka iz vojske Džimi započinje kratku, ali fantastičnu muzičku karijeru, najprije kao session-man. Svirao je u pratećim bendovima Litl Ričarda, Vilsona Piketa, Tine Tarner, Kinga Kurtisa…, a 1965. u Grinič Vilidžu osnovao je prvu grupu i potpisao prvi ugovor. Džimi je bio fantastičan gitarista i bluz je jednostavno izvirao iz njegovih žica, ali je tadašnja Amerika bila opčinjena beatom i mladim bijelim fenomenima. Kada je Džimijevo sviranje doprlo do ušiju Česa Čendlera, bivšeg basiste grupe Animals, menadžera koji je u Njujorku tražio mlade talente, odveo ga je u London i upoznao sa šarenim engleskim flower-power svijetom.
Magazin Rolling Stone ga je 2011. proglasio najboljim gitaristom svih vremena
The Jimi Hendrix Experience je rock grupa nastala po Hendriksovom dolasku u Englesku. U septembru 1966. Džimi i Čendler su organizovali audiciju kako bi pronašli muzičare koji će adekvatno moći da prate Hendriksa. Za bas gitaristu odabrali su Noela Ridinga, a za bubnjara Mitča Mičela, koji su uskoro pokazali da su dorasli Džimiju i da su daleko bolji od običnih pratećih muzičara. Funkcionisali su sjajno i, osim benda Cream, bili trio, umjesto uobičajenog kvarteta, zbog čega su basista i bubnjar morali da budu mnogo maštovitiji i snalažljiviji. Postali su slavni u Americi poslije svirke na jednom od prvih rok festivala, u Montereju 18. juna 1967. godine. Zajedno su snimili pet singlova i tri albuma, a već u aprilu 1969. godine Džimi je rasformirao grupu. Bili su pod velikim medijskim pritiskom, opterećeni brojnim nastupima i počeli da se razilaze u idejama. Hendriks osniva grupu poznatu kao Gypsy Sun and Rainbows, s kojom je iste godine nastupao na Vudstoku. Pripala mu je čast da zatvori Vudstok i zadnjeg dana je pred 180.000 ljudi odsvirao 16 pjesama, što mu je bio najduži nastup u karijeri.
View this post on Instagram
ĐAVOLSKI DŽIMI Džimi Hendriks osvojio je Evropu električnim bluzom, singlovima Hey Joe i Purple Haze, a na turnejama je postao oličenje poroka, sklon najekstremnijim seksualnim i narkomanskim igrama. Đavolski Džimi dovodio je do usijanja svaku pozornicu na kojoj je svirao, sa koreografskim repertoarom koji je postao neodvojivi dio mita koji je počeo da se stvara: njegova gitara Fender Stratocaster je u nekim trenucima postajala sastavni dio Džimijevog tijela, njegova partnerka u najstrasnijim muzičkim okršajima, svirao ju je zubima, laktovima, odjećom, svime što je stigao, pokušavajući iz nje izvući savršenstvo. U pjesmama koje je pisao uglavnom se govorilo o smrti, vjeri, magiji i natprirodnom. “Moji tekstovi nastaju iz snova koje sanjam. Purple Haze, naprimjer, rekonstrukcija je moga sna o hodanju pod vodom.” I bluz balade su isticale svu složenost Džimijevih pjesama, koje su uspijevale istovremeno da budu mirne i uznemiravajuće, tople i hladne, vedre i oštre…
Početkom 1968. godine počelo je njegovo fizičko, moralno i umjetničko propadanje. Sve je posvećeniji provokativnom ponašanju, a sve manje muzici. U Švedskoj je devastirao hotelsku sobu i završio sa lisicama na rukama, a naredne godine razilazi se sa Čendlerom i biva uhapšen još dvaput. Nakon toga seli u Njujork, gdje sa basistom Bilijem Koksom i bubnjarem Badijem Majlsom osniva prvu rok grupu sastavljenu od crnih muzičara – Band of Gypsies. Nastupali su u avgustu 1970. na ostrvu Vajt, a mjesec dana kasnije bio je mrtav.
View this post on Instagram
KRAJ JEDNOG VREMENA Hendriksov život završio se tragično: 18. septembra 1970. njegovo beživotno tijelo pronađeno je u krevetu sobe londonskog hotela Samarkand. Sahranjen je u Rentonu, predgrađu Sijetla, na groblju Greenwood Memorial, ispraćen svirkom mnogih kolega. Službena verzija uzroka Hendriksove smrti je predoziranje tabletama za spavanje u kombinaciji sa vinom, ali i danas postoje neke nejasne okolnosti zbog kontradiktornih izjava njegove djevojke, njemačke slikarke i klizačice Monike Daneman, koja je bila sa Džimijem. Godinama kasnije pojavila se teorija prema kojoj ga je ubio menadžer Majk Džeferi zbog police osiguranja čiji je bio jedini korisnik. Koliko u špekulacijama ima istine nikada se neće saznati: Džeferi je poginuo u avionskoj nesreći 1973, a Danemanova izvršila samoubistvo 1996. godine. Smrt Džimija Hendriksa, koja se desila 16 dana prije smrti Dženis Džoplin i devet mjeseci nakon smrti Džima Morisona, označila je kraj jednog vremena, psihodelije bez granica, ekstremne rok utopije i hipi snova.
Priredila Snežana Crkvenjaš
