Tokom zime treba više pažnje da obratite na imunološki sistem kada ste okruženi prehladama i gripom. Istina je zapravo u tome da vaš imunitet mora napornije da radi tokom cijele godine, bilo da se radi o zaštiti od virusa gripa ili infekciji koju možete dobiti bilo kada. “Obdareni smo odličnim imunim sistemom koji je procesom evolucije kreiran tako da nas održi zdravima”, kaže američki infektolog Brus Polski.
Kako imunitet funkcioniše?
Imunitet je prirodni odbrambeni sistem organizma. Riječ je o zamršenoj mreži ćelija, tkiva i organa koji rade zajedno kako bi odbranili organizam od “napadača”, u koje spadaju bakterije, virusi, paraziti i gljivice, a svi zajedno imaju veliki potencijal da nas učine bolesnima. Nalaze se posvuda, u našim domovima, kancelarijama i baštama. Zdrav imunitet nas štiti tako što stvara barijeru koja zaustavlja napadače ili antigene da prodru u organizam. Ukoliko nešto ipak prođe kroz barijeru, imuni sistem poveća proizvodnju bijelih krvnih zrnaca i ostalih hemikalija i proteina koji napadaju i uništavaju strana tijela. Pokušavaju naći i osloboditi se antigena, prije nego počnu da se razmnožavaju. Ukoliko u tome ne uspije, imuni sistem počinje raditi još jače ne bi li uništio uljeza koji se razmnožava.
Imunitet je u stanju da prepozna nekoliko miliona različitih antigena. Takođe može da proizvede sve što je potrebno kako bi se oslobodio skoro od svih. Kada funkcioniše kako treba, imunitet se može boriti protiv različitih bolesti, od prehlade do onih ozbiljnijih.
Kad imunitet oslabi?
Nekada imuni sistem napravi grešku te identifikuje neku supstancu kao štetnu, a ona to u stvari nije, poput polena ili dlaka kućnih ljubimaca. Kada imunitet krene u borbu protiv ovakvih “napadača”, tada imamo alergijsku reakciju.
Organizam, ipak, ne može da se izbori sa svim napadačima. Bez obzira na sve njegove sposobnosti, imuni sistem s vremena na vrijeme podbaci. “Postoje bolesti nad kojima nemamo kontrolu, ali moramo znati da u tome stil života igra veliku ulogu”, kaže dr Polski.
Nezdrava ishrana, predugo sjedenje, premalo sna i hroničan stres doprinose slabljenju imunog sistema. Kada je on ugrožen, tada bakterije, virusi i toksini mogu ovladati tijelom, a rezultat je – bolest.
Izgradite zdrav imunitet
Ne postoji pilula ili dodatak koji možete uzeti a koji će vam popraviti imunitet. Umjesto toga, usvajanje zdravih životnih navika može da poboljša imunitet za cijeli život.
ŠETAJTE Zbog predugog sjedenja se nećete samo osjećati tromo, već će i vaš imuni sistem biti trom. Vježbanje, s druge strane, pomaže jačanju imuniteta. Dobra vijest je, smatra dr Polski, što vam za to nisu potrebni naročiti programi vježbanja, kao ni lični trener. “Čak i brzo hodanje, odnosno ubrzan rad srca u trajanju od 20 minuta, tri puta nedjeljno, dovodi se u vezu sa jačanjem imuniteta.”
Naučnici nisu sigurni na koji način vježbanje jača imunitet. Studije su pokazale da kod fizički aktivnih osoba bolje funkcionišu bijela krvna zrnca (to su ona krvna zrnca koja se bore protiv infekcija) u odnosu na osobe koje nisu fizički aktivne.
Takođe, vježbanje se dovodi u vezu sa lučenjem endorfina. To je prirodni hormon koji na pozitivan način utiče na rad mozga. Endorfin olakšava bol i podstiče osjećaj relaksacije, što vam pomaže da se oslobodite stresa i spavate bolje, a što jača imunitet.
ZDRAVO SE HRANITE Pravilna ishrana esencijalna je za dobar rad imunog sistema. Hrana bogata kalorijama ne samo da će vas učiniti gojaznim, već ćete zbog nje biti skloniji infekcijama. Osim toga, gojaznost se dovodi u vezu sa nekoliko zdravstvenih problema koji takođe mogu da oslabe imunitet.
Kada do njegovog slabljenja dođe, izbjegavajte namirnice poput alkohola i šećera, posebno zbog činjenice što mikrobi vole šećer. Ishrana bogata antioksidansnim vitaminima, s druge strane, može da poveća otpornost na infekcije. Da biste bili sigurni da se zdravo hranite, razmišljajte o bojama: tamnozeleno, crveno, žuto i narandžasto voće i povrće krcati su antioksidansima. Jedite bobičasto i citrusno voće, kivi, jabuke, crno grožđe, kelj, luk, spanać, slatki krompir i šargarepu.
Među namirnice koje takođe jačaju imuni sistem spada i svježi bijeli luk, koji ima antibiotska i antivirusna svojstva, a odlična je i stara dobra pileća supa. Studije su pokazale da, ukoliko ipak dobijete prehladu ili grip, porcija vruće pileće supe može umanjiti upalu i pomoći vam da brže ozdravite.
Pojedine vrste pečurki, kao što su reichi, maitake i shiitake, takođe mogu snažno uticati na funkcionisanje imunog sistema, kao i za proizvodnju određenih hemikalija uz pomoć kojih se organizam bori sa infekcijama.
DOVOLJNO SPAVAJTE Problem sa nesanicom ne samo da će vas učiniti slabim tokom dana već i podložnim bolestima, među kojima su prehlada, grip i ostale infekcije. Na duže staze, nedovoljno sna povećava rizik od pojave drugih zdravstvenih oboljenja, uključujući gojaznost i dijabetes. Tijelo koristi san kao način da se izliječi. U nedostatku sna, ili bar njegovih dubljih faza, taj proces je sporiji.
Teško je tačno izmjeriti zaštitnu ulogu koju san ima na imuni sistem, a ni naučnici sa sigurnošću ne znaju na koji način san utiče na jačanje imunitet. Kao i antioksidansi, tako i san pomaže smanjenje stresa, što zaustavlja slabljenje i propadanje ćelija. Ali očito je da je san – bar sedam sati tokom noći – povezan sa povećanom otpornošću na infektivne bolesti.
POKUŠAJTE KONTROLISATI STRES Kada se organizam nalazi pod konstantnim stresom, ranjiviji ste, od obične prehlade do težih oboljenja. “Povremeni stres nije loš. Ali, ukoliko ne dolazi do olakšanja, već ste pod konstantnim stresom, doći će do pogoršanja zdravlja”, kaže Polski. Do toga dolazi jer stalno lučenje hormona stresa, kao što su kortizol i adrenalin, dovode do slabljenja imuniteta.
Hronični stres povezan je sa srčanim oboljenjima i hipertenzijom, a takođe može uticati na funkciju bijelih krvnih zrnaca. “Kada sa ljudima razgovaram o promjenama životnih navika, pitam ih šta je to što bi mogli da učine kako bi bolje kontrolisali stres, bilo da je riječ o meditaciji – ukoliko je njihov vid vježbanja u formi meditacije – ili o spiritualnosti religijskog karaktera. Zaista nije važno”, kaže dr Polski.
RECITE NE POROCIMA Umjereno konzumiranje alkohola čak ima pozitivan učinak na zdravlje, kao što je smanjenje rizika od srčanih oboljenja. Šta znači “umjereno?” Ne više od dva pića dnevno za muškarce i jedno za žene. Konzumiranje prevelikih količina alkohola može da smanji funkciju bijelih krvnih zrnaca, što znači da će smanjiti otpornost organizma na infekcije. Povremeno korištenje lakih droga, kao što je marihuana, ima isti efekat na bijela krvna zrnca i slabljenje imunog sistema.
OJAČAJTE DRUŠTVENE VEZE Naučnici su dokazali da su osobe koje gaje bliska prijateljstva i imaju dobar sistem podrške često zdravije od onih kojima takva podrška nedostaje. Dobra seksualna veza može još i više da doprinese zdravlju imunog sistema. Studija koju su sproveli studenti na jednom koledžu pokazala je da oni koji su imali seksualni odnos jednom ili dva puta nedjeljno imaju povećan nivo proteina imunog sistema, zvanog imunoglobulin A (IgA) u odnosu na one koji su imali manje seksualnih odnosa. Seks takođe pomaže imunom sistemu tako što smanjuje stres i poboljšava san.
“Ljudima savjetujem da uključe ljubav u svoj život, dobru podršku ili prijateljstva, šta god, ali ljubav im je potrebna”, kaže Polski. Dobre veze, uz zdravu ishranu, redovno vježbanje i dovoljno sna dio su holističkog pristupa jačanju imunog sistema, čime ćete uspješno da se zaštitite od bolesti. “Da biste bilo koji problem riješili holističkim pristupom, tableta vam nije potrebna.”
