Pola žena pola muškarac, ni žena ni muškarac, oba pola u jednom tijelu, a ne radi se o transseksualnosti. Androgino tijelo (od grčkog andròs – muškarac, i gyné – žena) nije tijelo hermafrodita, jer njegovo stanje nema nikakve veze sa reproduktivnim organima. Androginija ili, tačnije, koegzistencija tipičnih psiholoških i spoljašnjih aspekata oba pola u jednoj osobi, može se smatrati umjetničkim djelom: italijanski Nacionalni institut za istorijska i kulturna dobra, na primjer, ocijenio je Mona Lizu androginom. Postoje, međutim, i osobe koje imaju jasno definisan pol, ali odbijaju da ih pol određuje, ne osjećajući se ni ženom, ni muškarcem, ni transseksualcem, nego nečim između, plodom mješavine tradicionalnih ženskih i muških osobina.
Inventar polne uloge
Američka dr psihologije Sandra Bem prva je proučavala ovaj fenomen i 1974. u istraživačku i kliničku praksu uvela pojam psihološke androginosti, i osmislila test BSRI (Bem Sex Role Inventory), uz čiju pomoć je moguće izmjeriti androginost svake osobe. Test sadrži 60 osobina, 20 je tipičnih muških: agresivnost, ambicioznost, analitičnost, spremnost na rizik, dominantnost, nezavisnost, itd.; 20 ženskih: saosjećajnost, lojalnost, ljubaznost, toplina, sklonost pokazivanju osjećaja, itd; a 20 neutralnih: prilagodljivost, konvencionalnost, sreća, iskrenost, ljubomora, nepredvidljivost, taktičnost, itd. Prema rezultatima testa, dakle prema broju osobina iz određene grupe, otkrivamo kakvi smo, a dr Bem je ustanovila da je trećina osoba androgina.
Termin androginost, objašnjavaju psiholozi, ukazuje na osobu ženskog ili muškog pola koja uspijeva da prevaziđe seksualne stereotipe, otkrivajući psihološke osobine tipične za suprotan pol, koje skriva u sebi. Androgine osobe su mnogo fleksibilnije od “običnih” žena i muškaraca jer njima ne upravlja čvrsti koncept jedne određene seksualne uloge. Upravo zahvaljujući tom dualitetu uspijevaju efikasno reagovati u najtežim situacijama, a dr Sandra Bem je zaključila da su zbog te fleksibilnosti uspješniji u životu i da manje pate od depresije i neuroza.
Kod pripadnica slabijeg pola androginost uglavnom uključuje i duboke strukture ličnosti, a ne samo ponašanje i držanje. Primijećeno je da su žene manje opterećene vanjskim manifestacijama i da češće prihvataju ponašanje tipično za pripadnike suprotnog pola. “Oduvijek, od seksualne slobode šezdesetih, preko feminizma, androginost žena je mnogo snažnije prisutna. Od modela, filmskih glumica do običnih osoba, mnogo je žena koje se danas ponašaju kao muškarci, kako u konkretnom djelovanju tako i u emotivno-psihološkom izrazu. Ono što psiholozi i seksolozi nazivaju psihološkom androginijom predstavlja jedan integrisani model koji osobama omogućava usklađivanje emotivnog i bihevioralnog iskustva”, kaže psiholog i psihoterapeut Fabricio Kvatrini, predsjednik italijanskog Instituta za seksologiju.
Muškost koja se mijenja
U svijetu mode androginost postoji odavno i nije novitet, ali je sve više androginih muških modela (Andrej Pejić, koji je bez problema pozirao i u grudnjaku, jedan je od primjera), i možda je to dokaz promjene u muškom univerzumu. Psiholozi, pak, tvrde da je androginija kod muškaraca mnogo više od pukog fenomena. Utvrđeno je da se neki pokazatelji muškosti mijenjaju, da je tokom posljednjih šest decenija dužina penisa prosječno smanjena 10%. Među uzrocima su aditivi, pesticidi, teški metali, lakovi i toksični sastojci u deterdžentima, supstance koje ometaju funkciju polnog organa još pri razvoju embriona. Zanemarimo li naučne studije, androginost može biti pokušaj borbe protiv socio-kulturnih stereotipa, prekrutih podjela na ženske i muške uloge, duboko ukorijenjenih u kolektivnoj svijesti. “Uzme li se u obzir biseksualna priroda ljudskih bića, jednako je lako identifikovati i heteroseksualni i homoseksualni izraz. Nažalost, još uvijek smo veoma daleko od priznavanja ovog aspekta seksualnog identiteta, koji se uglavnom i olako smatra seksualnom orijentacijom, uz ignorisanje prirodnog postojanja zdrave ravnoteže.
U svakoj pripadnici nježnijeg pola je ženski identitet, ali joj je svojstveno i muško ponašanje. Svaki muškarac se prirodno identifikuje sa vlastitim polom, ali se zna ponašati nježno, biti pažljiv i osjećajan, dakle, kao žena. Moglo bi se reći da današnji čovjek više nije ni samo Adam ni samo Eva, te da ga ne određuje samo seksualni identitet. On je i Adam i Eva.
BEM INVENTAR POLNE ULOGE
Test BSRI karakteriše nečiju osobnost kao maskulinu, femininu ili androginu. Saznajte kakva je vaša osobnost tako što ćete da izaberete sedam osobina koje vas određuju, a zatim, na drugoj tabeli, otkrijte da li ste žena sa muškim karakterom ili muškarac sa ženskim…
- Samopouzdanje
- Popustljivost
- Spremnost na pomoć
- Odbrana vlastitih uvjerenja
- Razdraganost
- Hirovitost
- Nezavisnost
- Stidljivost
- Savjesnost
- Sportski duh
- Privrženost
- Teatralnost
- Asertivnost
- Laskavost
- Sreća
- Snažna ličnost
- Lojalnost
- Nepredvidivost
- Snaga
- Ženstvenost
- Pouzdanost
- Analitičnost
- Samilost
- Ljubomora
- Liderske sposobnosti
- Osjetljivost prema potrebama drugih
- Istinoljubivost
- Spremnost na rizik
- Razumijevanje
- Zatvorenost
- Lakoća u donošenju odluka
- Saosjećajnost
- Iskrenost
- Samosvjesnost
- Spremnost na smirivanje situacije
- Umišljenost
- Dominantnost
- Ljubaznost
- Dopadljivost
- Muževnost
- Toplina
- Dostojanstvenost
- Spremnost na zauzimanje stava
- Krhkost
- Druželjubivost
- Agresivnost
- Lakovjernost
- Neefikasnost
- Lidersko ponašanje
- Djetinjastost
- Prilagodljivost
- Individualnost
- Izbjegavanje teških riječi
- Nesistematičnost
- Borbenost
- Ljubav prema djeci
- Taktičnost
- Ambicioznost
- Nježnost
- Konvencionalnost
Skala maskulinosti, femininosti i socijalne poželjnosti
MUŠKE OSOBINE
- Lidersko ponašanje
- Agresivnost
- Ambicioznost
- Analitičnost
- Asertivnost
- Sportski duh
- Borbenost
- Odbrana vlastitih uvjerenja
- Dominantnost
- Snaga
- Liderske sposobnosti
- Nezavisnost
- Individualnost
- Lakoća u donošenju odluka
- Muževnost
- Samopouzdanje
- Samosvjesnost
- Snažna ličnost
- Spremnost na zauzimanje stava
- Spremnost na rizik
ŽENSKE OSOBINE
- Privrženost
- Razdraganost
- Djetinjastost
- Saosjećajnost
- Izbjegavanje teških riječi
- Spremnost na smirivanje situacije
- Ženstvenost
- Laskavost
- Nježnost
- Lakovjernost
- Ljubav prema djeci
- Lojalnost
- Osjetljivost prema potrebama drugih
- Stidljivost
- Ljubaznost
- Samilosnost
- Krhkost
- Razumijevanje
- Toplina
- Popustljivost
NEUTRALNE OSOBINE
- Prilagodljivost
- Umišljenost
- Savjesnost
- Konvencionalnost
- Druželjubivost
- Sreća
- Spremnost na pomoć
- Neefikasnost
- Ljubomora
- Dopadljivost
- Hirovitost
- Pouzdanost
- Zatvorenost
- Iskrenost
- Dostojanstvenost
- Taktičnost
- Teatralnost
- Istinoljubivost
- Nepredvidivost
- Nesistematičnost
Napomena: Broj koji stoji ispred svake osobine označava poziciju svakog pridjeva onako kako se on zaista pojavljuje na Inventaru
GRACIJA 6/2013.
Priredila Snežana Crkvenjaš
