Veliki broj istraživanja u posljednje vrijeme sugeriše povezanost nosa, odnosno čula mirisa i onoga što se dešava u mozgu. U najnovijoj studiji istraživači su ustanovili kako jednostavan test mirisom može da predvidi rizik od obolijevanja od demencije. “Sposobnost da mirišete je zapravo prozor u dio mozga koji kontroliše najrazličitije funkcije: osjećaj zadovoljstva, emocije i pamćenje”, kažu ljekari sa Medicinskog univerziteta u Čikagu, autori istraživanja. Jednostavan test mirisanja omogućava doktorima da vide i najranije probleme koji se možda odvijaju u mozgu.
U studiji, istraživači su posjetili domove više od 2.900 ispitanika u dobi od 57 do 85 godina, kako bi testirali koliko dobro mogu da razlikuju pet mirisa: pepermint, ribu, narandžu, ružu i kožu. Pet godina kasnije, na nekoliko starijih ispitanika ponovljeni su testovi kako bi se utvrdilo da li je ikome od njih dijagnostikovana demencija od trenutka kad su bili podvrgnuti prvobitnom testiranju. Ustanovljeno je da je kod onih koji nisu mogli identifikovati bar četiri od ponuđenih pet mirisa utvrđen dvaput veći rizik od pojave demencije. Što je gori rezultat na testu s mirisima, veće su šanse za oblijevanje od demencije. Ovo odumiranje ćelija i gubitak sposobnosti razmišljanja dolazi u nekoliko oblika: Alchajmerova bolest, Parkinsonova bolest, te Lewy body demencije (demencija sa Levijem tijelima).
Ova studija nije jedina koja povezuje sposobnost, odnosno nedostatak sposobnosti prepoznavanja mirisa s oboljenjima mozga. I gojaznost, koja takođe povećava rizik od Alchajmerove i Parkinsonove bolesti, prepoznata je kao stanje koje otupljuje čulo mirisa, a istraživaja su pokazala kako redovno vježbanje smanjuje mogućnost gubitka čula mirisa. Ali, koja je zapravo veza između toga koliko uspješno detektujete i identifikujete neki miris i sveukupnog zdravlja? Doktori i naučnici pokušavaju “namirisati” odgovor na ovo krucijalno pitanje.
Prozor u mozak
Nos može da posluži kao direktan put da štetne supstance iz okoline dospiju do mozga. Mirisni, odnosno olfaktorni živac je tu kako bi uzimao uzorke iz vazduha. I to je ono što on radi, ali tako unutra dospijevaju virusi, bakterije i sve što završi u vašem nosu.
Ćelije u nosu emituju direktno prema mozgu; neuroni hvataju mirise i šalju signale centru za miris u mozgu. Ti signali onda putuju u različita područja mozga, objašnjava Mari-Eliza Lafael-Manjan sa Univerziteta McGill iz Montreala, koja istražuje povezanost čula mirisa sa šansama za dobijanje Alchajmerove bolesti. Neka od područja na koja se ti signali reflektuju povezana su sa pamćenjem, a naučnici su utvrdili čak i kako neki virusi, koje istraživaču smatraju direktnim uzročnicima Parkinsonove bolesti, dospijevaju u mozak direktno nazalnim putem.
