Tekst i foto Danijela Đonović
Provodeći par dana na sjeveru Italije, u prelijepom Trstu koji plijeni multikulturalnošću, opčinjava ljepotom trgova i palata koje su između ostalih gradili i moji Bokelji, posjetila sam i jednu posebnu izložbu. The great communicator:Banksy naziv je izložbe misterioznog bristolskog uličnog umjetnika Benksija, a postavljena je u Salone degli Incanti od 25. novembra 2022. do 10. aprila 2023. godine. Dosad najsveobuhvatnija izložba u Italiji, koju čini oko 60 radova iz privatnih italijanskih i inostranih kolekcija, podijeljena je i tematski i žanrovski. Grafiti, printovi, instalacije te video-materijali, posvećeni ratu, bogatstvu i siromaštvu, životinjama, globalizaciji, konzumerizmu, politici, moći, ekologiji, jednostavnim ali krajnje originalnim jezikom direktno komuniciraju s publikom. Jednako poznat po svom jedinstvenom radu, kao i skrivenom i brižno čuvanom identitetu, u početku da ne bi bio uhapšen, Benksi je i do danas ostao anoniman. Iako mu ljudska radoznalost i mašta pripisuju različita lica, ovaj umjetnik je zasad samo “duh koji hoda”, ostavljajući poruke na zidovima, razobličavajući sisteme moći, licemjerje lažnih mirotvoraca, građanskog društva, političara, idiokratiju… On pita, provocira, zadire tamo gdje drugi ne smiju, ali daje i jasne odgovore na sve, osim na pitanje – ko je Benksi.
Uvod u izložbu je priča o pokretima koji su ga inspirisali na akciju koristeći vizuelni protest, spajajući i riječ i sliku. Izložba se bavi različitim temama, ali umjetniku je posebno inspirativan pacov koji za njega ima metaforično značenje, jer “pacovi postoje bez dozvole”. U Benksijevim radovima pacovi postaju vandali naoružani bojama i kistovima, pripadnici srednje klase koji nose odijelo i drže kišobran, provalnici, komunisti, reperi, radnici i saboteri, vješti penjači, čak i teroristi koji šire buriće otrovnih supstanci po ulicama i po zidinama gradova.
“Pacov je omražen, proganjan, ljudi ga love, ubijaju. Živi u tihom očaju, u prljavštini. Pacovi mogu preživjeti nuklearni holokaust, a mi ne možemo. Pacov je nevidljiv, on je super heroj, štetočina koja izbjegava svaki otrovni mamac.”
Baš kao što pacovi naseljavaju kanalizaciju, tunele, ruševna i napuštena područja savremenih gradova, tako se i ulični umjetnici kreću tokom noći na istim mjestima, tunelima, kanalima, skladištima željezničkih pruga… Čine to pažljivo, uvijek su na oprezu kako ne bi završili u rukama čuvara koji uvijek negdje skriveni čuče čekajući ih.
“Anonimnost, nevidljivost i sposobnost prenošenja poruka putem grafita čine Benksija fascinantnim i kontroverznim umjetnikom. Njegovi grafiti osuđuju rat i nasilje, protestuju protiv nepravdi u svijetu, izvikuju poruke nade i slobode, bave se temama konformizma, migracijama i još mnogim drugim”, napisali su između ostalog, organizatori izložbe iz Salone degli Incanti
Benksijeva slika Djevojčica sa balonom izazvala je prije nekoliko godina kontroverze u poznatoj aukcijskoj kući Sotheby’s u Londonu, gdje je prodata za milion funti, a potom magijom umjetnika samouništena. Bila je simbol kampanje za podršku žrtvama rata u Siriji. Slika britanskog parlamenta puna šimpanzi – poslanika, njegovo je najpoznatije djelo, koje je na aukciji prodato za 9,9 miliona funti.
Mnogo je toga što možete da vidite, da spoznate i da osjetite na ovoj izložbi, a što se riječima ne da opisati, te bih svima onima koje put nanese u Trst do 10. aprila preporučila da je posjete. Tek tada, kada stanete ispred njegovih poruka u slikama, biće vam jasno zbog čega je misteriozni Benksi tako blizak i publici i zašto je najpoznatiji ulični umjetnik na svijetu.
